مبدل حرارتی پوسته و لوله (SHELL & TUBE HEAT EXCHANGER):
این مبدل ها کاربرد وسیعی در صنعت تاسیسات و تهویه مطبوع و استخر و حتی صنایع شیمیایی دارند. همان طور که از نام آن پیداست مبدل حرارتی پوسته و لوله از یک مخزن استوانهای شکل بزرگ (پوسته) در فشار بالا و تعدادی لوله در داخل آن تشکیل شده است. مایع در داخل لولهها حرکت میکند و آبگرم یا بخار بر روی لولهها و درون پوسته جریان دارد. به علت تعداد زیاد این لولهها و سطح تماس بالایی که ایجاد میکند، حرارت به مایع داخل لوله منتقل شده و مایع را گرم می کند.
نوع مرسوم مبدل های گرمایی، مبدل های حرارتی پوسته – لوله ای است که بر حسب تعداد پاس های پوسته و لوله این مبدل ها خود دارای انواع مختلفی می باشند و ساده ترین آنها، دارای یک پاس پوسته و یک پاس لوله است که در شکل زیر نشان داده شده است. در این مبدل ها معمولا لبه هایی نصب می شوند تا با ایجاد تلاطم و ایجاد مؤلفه سرعت عرضی در جریان، ضریب جا به جایی سیال در قسمت پوسته افزایش یابد که به این لبه ها یا دیوارک ها بافل (Baffle) می گویند. مبدل های حرارتی دیوارک دار (Baffle) معمولا با یک پاس پوسته و دو پاس لوله و یا با دو پاس پوسته و چهار پاس لوله تولید می شوند.
در مبدل های حرارتی پوسته و لوله دارای بافل (صفحات هدایت کننده جریان)، جریان سیال سمت پوسته به صورت متقاطع با لوله ها در بین دو بافل مجاور جهت داده می شود.
مبدل های حرارتی پوسته و لوله ای U شکل دارای کم هزینه ترین ساختار هستند، زیرا تنها به یک صفحه لوله نیاز است. سطح داخلی لوله ها به دلیل خم U شکل تند، نمی توانند با وسایل مکانیکی تمیز شوند. در این مبدل ها تعداد زوجی از گذرهای لوله به کار می رود ولی محدودیتی از نظر انبساط گرمایی وجود ندارد.